Jaki wkręt wybrać, czyli zastosowanie i właściwości

Kiedyś to było klawo. Telewizor Rubin, kozaki Relaksy, trzy rodzaje gwoździ, a jak wczasy to Bułgaria. A potem pojawił się facebook i mądrale zaczęły ględzić, że mebli nie skręca się „czarnuchami” do płyt G-K. I wszystko runęło.

Jak przez mgłę pamiętam czasy, gdy nie było marketów budowlanych. W miastach królowały hurtownie i składy, a na wioskach coś na kształt sklepów typu 1001 drobiazgów, gdzie oprócz garnków można było kupić motorower Romet Komar. I co? No i nic. Ludzie żyli, wychowywali dzieci, budowali domy i robili karmniki dla ptaków. Nie było facebooka, więc nie było gdzie hejtować, że ktoś użył do budowy budki lęgowej papniaków.

PRL i zrób to sam

Bardzo często mam wrażenie, że do tych dawnych czasów wzdychają już tylko rodziny kolejarzy, bo wraz z upadkiem PRLu stracili możliwość podróżowania za friko pociągami. Teraz taka opcja trafia się rzadko, bo maks raz do roku, ale po pierwsze można tak dojechać tylko do Kostrzyna na Pol’and’Rock, a po drugie w tym roku to wcale nic nie wiadomo. Więc PRL nie był wcale taki super, szczególnie jeśli chodzi o szeroko pojętą budowlankę. A jak jest czegoś więcej, to wcale nie znaczy, że będzie wojna, albo koniec świata, bo ludziom się poprzewracało od dobrobytu w tyłkach.

Wśród tych moich ogólnobudowlanych flashbacków jest jeszcze jeden – kiedyś odwiedziłem kuzyna, który pracował w takiej hurtowni budowlanej. Zobaczyłem kuwety z 6-cioma rozmiarami fosfatów i oniemiałem. Tyle dobra. W moim przypadku to olśnienie było chwilowe. Ale znam ludzi, którzy wciąż są święcie przekonani, że wkręty fosfatowane są najlepsze do mebli, a już kuchnie to się na nich robi świetnie.

Dlaczego czarny wkręt to zło?

Dzisiaj w każdym, nawet mniejszym sklepie z farbami, znajdziemy przynajmniej kilka rodzajów wkrętów. Czarne, uniwersalne, jak sklep lepszy, to nawet nierdzewne, zazwyczaj pakowane po kilkanaście, albo kilkadziesiąt sztuk, żeby nie brać całego wiadra. A jak sieciówka, to na bank mosiężne, takie jak dawniej. Specjalizacja w branży narzędziowo-budowlanej posunęła się tak daleko, że najprostsze nawet czynności możemy wykonać za pomocą całej gamy narzędzi i środków. Z jednej strony to dobrze, bo mocna specjalizacja sprawia, że rzeczy można robić naprawdę dobrze, z drugiej cały ten przesyt może odbić się, szczególnie majsterkowiczowi, czkawką. No bo o co chodzi z tymi wkrętami? Dlaczego wszyscy tak bardzo je hejtują?

Co wolno majsterkowiczowi, to nie tobie… zawodowcu

Wkręty, śruby, a ogólnie wszystkie łączniki mają swoje przeznaczenie. Inne właściwości fizyczne ma drewno, a inne stal. Jeszcze inne poliwęglan, a także blachodachówka – stąd też łączniki powinny być zoptymalizowane do konkretnego zastosowania. Oczywiście, przy odrobinie wprawy przymocujemy za pomocą żółtych wkrętów uniwersalnych płytę G-K, a na czarnych wkrętach zrobimy taras, ale każdy z tych pomysłów się na nas zemści. Albo powodując rozmaite wykwity na ścianach, albo pozostawiają nieestetyczne smugi na desce. Pół biedy, jeśli pójdzie tylko w estetykę – gorzej, jeśli wystające łby wkrętów pokaleczą nam stopy. Dlatego też, o ile bardzo początkującemu majsterkowiczowi pewne rzeczy ujdą płazem, o tyle jeśli ktoś świadczy usługi i bierze za to pieniądze, siłą rzeczy jest skazany na specjalistyczne rozwiązania.

 

Wkręty do suchej zabudowy

Pewnie wiesz jak wyglądają, bo wciąż są bardzo popularne w rozmaitych projektach. Ich czarna, albo szara powłoka powstaje wskutek zanurzenia w roztworze fosforanów cynku, żelaza i kwasu fosforowego. Zasadniczo występują w dwóch wersjach – do metalu i drewna. Różnicę widać w gwincie: ten pierwszy będzie bardziej gęsty. Czasami na końcu takiego wkręta znajduje się mała nawiertka. Dlaczego nie należy stosować ich do drewna? Bo wskutek wilgoci mogą je zabarwić. Sam wkręt jest też utwardzony – ponieważ drewno pracuje, może dość do zerwania wkręta, co w przypadku konstrukcji może mieć opłakane skutki.

Wkręty do drewna

Zwykły wkręt do drewna ma uniwersalny gwint, stożkowy łeb i nacięcie krzyżowe, zazwyczaj typu PZ, albo TORX. Wymaga uprzedniego nawiercenia materiału, a także fazowania otworu – żeby łeb zlicował się z płaszczyzną, chociaż nie zawsze i tylko w przypadku tanich, uniwersalnych wkrętów. Specjalistyczne wkręty, jak np. Essdrive, o którym pisałem w jednym z poprzednich tekstów na specjalną geometrię gwintu, frez na końcu, gwint młynkowy i jeszcze kilka innych patentów, dzięki którym jest doskonały. Z uwagi na fakt, że drewno stosuje się zarówno w mieszkaniach, jak i na zewnątrz, wkręty pokrywa się często powłoką antykorozyjną, albo wykonuje je ze stali nierdzewnej.

Farmery i blachowkręty

Z nimi też pewnie często się spotykałeś. Wkręt przeznaczony do mocowania w konstrukcjach metalowych ma nieco inny gwint – jest niższy i ma mniejszy skok (czyli jest gęstszy). Blachowkręty często wyposaża się w końcówkę samowiercącą, tzw. nawiertkę. Bardziej specjalistycznym rodzajem blachowkrętu jest tzw. farmer, czyli wkręt z sześciokątnym łbem, wyposażony w podkładkę. Możesz kupić je w różnych kolorach, a niektórzy producenci, jak np. Essve oferuje barwienie ich na kolory z palety RAL. Firmy, które specjalizują się w produkcji łączników dbają o takie drobiazgi, jak np. podkładka do farmera wykonana z EPDMu, czyli rodzaju elastometru o doskonałej elastyczności, odporności na wysokie i niskie temperatury oraz wodę.

Wkręty tarasowe

Wydawać by się mogło, że w tej dziedzinie też niewiele już można poprawić, zmodyfikować, albo udoskonalić. Nic bardziej mylnego. Bo do deski tarasowej też znajdziemy przynajmniej kilka rozwiązań. Podstawową cechą wkrętów do tarasów powinna być ich odporność na warunki atmosferyczne. Uzyskuje się ją albo poprzez zastosowanie specjalnej powłoki, albo stali nierdzewnej. Druga sprawa to geometria gwintu, a także łeb – o ile rzadko spotyka się wkręty do tarasów z nacięciem innym, niż torx, to w zależności od sposobu mocowania, wkręty mogą różnić się też wielkością łba i końcówką. W opisywanym niedawno systemie HDS, wkręt ma bardzo specyficzny, podwójny gwint i końcówkę, bo służy do mocowania w krawędzi deski.

Wkręty specjalistyczne

Te specjalistyczne wkręty to często zaawansowane rozwiązania do konstrukcji drewnianych, mocowania złączy ciesielskich, ale także np. do betonu i kamienia. Te ostatnie to moje zdecydowane odkrycie – mają specjalny gwint, który sprawia, że za ich pomocą możemy kotwić przedmioty bezpośrednio w murze. Nie musimy w tym przypadku używać kołków rozporowych (szybsza praca), albo czyścić otworu jak w przypadku użycia kotew chemicznych. Wprawdzie taki wkręt ma zdecydowanie inne właściwości, niż wspomniana chemia, ale w wielu zastosowaniach bywa niezastąpiony, a jego aplikacja oszczędza czas i zmniejsza koszty inwestycji. Jedyne, o czym trzeba pamiętać, to fakt, że do osadzania wymagają mocnych narzędzi. Pomimo ogromnej różnorodności i specjalistycznych właściwości, wkręty czasami nie wystarczają. Trzeba wówczas sięgnąć po chemię, by coś solidnie zakotwić. Ale to już temat na kolejną opowieść.